Bài tập cho người dị dạng mạch não

Dị dạng mạch não (còn gọi là dị dạng động - tĩnh mạch não - AVM) là một tình trạng hiếm gặp, trong đó các mạch máu trong não phát triển bất thường, tạo thành một mạng lưới rối rắm thay vì các kết nối bình thường giữa động mạch và tĩnh mạch.
Nội dung
1.Vai trò của tập luyện đối với người dị dạng mạch não
2.Bài tập cho người dị dạng mạch não
3.Lưu ý khi tập luyện
Dị dạng này có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết não, co giật và các vấn đề về thần kinh.
Bên cạnh các phương pháp điều trị như phẫu thuật và can thiệp nội mạch, các bài tập phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Các bài tập này giúp cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường sự linh hoạt của cơ thể và hỗ trợ khôi phục các chức năng thần kinh bị ảnh hưởng sau biến chứng.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá các bài tập phục hồi phù hợp cho người bị dị dạng mạch não. Những bài tập này không chỉ giúp tăng cường sức khỏe thể chất mà còn hỗ trợ tinh thần và cải thiện sự hồi phục sau quá trình điều trị.
Bài tập thở sâu hỗ trợ tuần hoàn máu cho người bị dị dạng mạch não (ảnh minh họa).
1.Vai trò của tập luyện đối với người dị dạng mạch não
Tập luyện và phục hồi chức năng có vai trò vô cùng quan trọng đối với người mắc dị dạng mạch não, nhất là sau khi trải qua các can thiệp y khoa như phẫu thuật hoặc can thiệp nội mạch.
Việc thực hiện các bài tập phục hồi không chỉ giúp cải thiện sức khỏe mà còn hỗ trợ quá trình tái tạo và khôi phục chức năng thần kinh. Các lợi ích chính của tập luyện đối với người dị dạng mạch não bao gồm:
1.1.Cải thiện tuần hoàn và độ đàn hồi của các mạch máu
Các bài tập giúp tăng cường tuần hoàn máu não, đảm bảo các mô não nhận đủ oxy và dưỡng chất cần thiết cho việc hồi phục. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ tái phát các biến chứng và tăng cường độ đàn hồi của các mạch máu.
1.2.Tăng cường chức năng vận động và thăng bằng
Dị dạng mạch não có thể ảnh hưởng đến khả năng điều hòa vận động của cơ thể. Các bài tập vật lý trị liệu tập trung vào việc tái thiết khả năng kiểm soát vận động, đồng thời cải thiện khả năng thăng bằng và phản xạ. Đây là yếu tố quan trọng giúp người bệnh tự lập hơn trong cuộc sống hàng ngày.
1.3.Giảm thiểu nguy cơ biến chứng
Sau điều trị, bệnh nhân thường có nguy cơ cao bị co giật hoặc các biến chứng về thần kinh khác. Tập luyện đều đặn và đúng phương pháp có thể giúp giảm thiểu những nguy cơ này, đồng thời hỗ trợ hệ thần kinh dần dần hồi phục sau những tổn thương do dị dạng mạch máu gây ra.
Bài tập căng giãn cơ cổ giúp giảm căng thẳng ở vùng cổ và vai (ảnh minh họa).
1.4.Cải thiện sức khỏe tinh thần và cảm xúc
Việc phải đối mặt với một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng như dị dạng mạch não có thể gây căng thẳng tâm lý lớn cho bệnh nhân. Tập luyện không chỉ có tác dụng lên cơ thể mà còn giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn, giảm bớt lo âu và cải thiện tâm trạng.
Những hoạt động thể chất nhẹ nhàng như yoga hoặc thiền cũng đã được chứng minh là có lợi trong việc tăng cường sức khỏe tâm thần cho những người mắc các bệnh lý thần kinh.
1.5.Tăng cường khả năng hồi phục sau phẫu thuật
Sau phẫu thuật điều trị dị dạng mạch não, tập luyện giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, khôi phục khả năng phối hợp động tác và thúc đẩy quá trình tái tạo các noron thần kinh. Điều này giúp bệnh nhân đạt được tốc độ hồi phục nhanh hơn và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống sau điều trị.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc lựa chọn và thực hiện các bài tập cho người mắc dị dạng mạch não phải được hướng dẫn bởi các chuyên gia y tế, đặc biệt là bác sĩ chuyên về vật lý trị liệu và phục hồi chức năng. Bệnh nhân cần tránh các bài tập cường độ cao có thể làm tăng nguy cơ vỡ mạch máu hoặc xuất huyết.
2.Bài tập cho người dị dạng mạch não
Đối với người bị dị dạng mạch não (arteriovenous malformation - AVM), tập luyện phải được điều chỉnh cẩn thận để không gây áp lực quá mức lên hệ thống tuần hoàn và thần kinh.
Các bài tập này không nhằm điều trị trực tiếp tình trạng dị dạng mạch não mà giúp bệnh nhân duy trì sự linh hoạt, cân bằng và hỗ trợ tuần hoàn máu. Dưới đây là một số bài tập nhẹ nhàng phù hợp với người bị dị dạng mạch não.
2.1. Bài tập thở sâu
Tập thở sâu có thể giúp điều hòa nhịp tim, giảm căng thẳng và tăng cường cung cấp oxy cho cơ thể, hỗ trợ tuần hoàn máu.
Cách thực hiện:
Ngồi hoặc nằm thoải mái, tay đặt trên bụng để cảm nhận chuyển động của cơ hoành. Hít vào sâu qua mũi, để bụng phồng lên, giữ trong 2-3 giây. Thở ra từ từ qua miệng, để bụng xẹp xuống. Lặp lại trong 5-10 phút mỗi ngày.
Bài tập này giúp thư giãn cơ thể, giảm stress và hỗ trợ sự lưu thông máu lên não một cách nhẹ nhàng.
2.2. Bài tập căng giãn cơ cổ (Neck Stretches)
Căng giãn cổ có thể giúp giảm căng thẳng ở vùng cổ và vai, nơi có nhiều động mạch cung cấp máu cho não.
Cách thực hiện:
Ngồi thẳng lưng, đầu hướng về phía trước. Hít vào sâu, vừa thở ra vừa nhẹ nhàng nghiêng đầu sang bên phải, cảm nhận sự căng giãn ở cổ bên trái. Giữ trong 10 giây rồi trở về vị trí ban đầu. Lặp lại với bên còn lại. Thực hiện bài tập này 5 lần cho mỗi bên.
Đây là bài tập giúp cải thiện sự lưu thông máu từ cổ đến não, đồng thời giảm căng thẳng cho cơ bắp xung quanh cổ.
2.3. Bài tập căng giãn vai
Căng giãn vai giúp giải phóng sự căng cơ ở vùng vai, hỗ trợ tuần hoàn máu ở phần trên của cơ thể và cổ.
Cách thực hiện:
Ngồi hoặc đứng thoải mái, lưng thẳng. Hít vào sâu, nâng vai lên cao nhất có thể, giữ trong 5 giây. Thở ra, hạ vai xuống và thư giãn. Lặp lại động tác này 10 lần. Thực hiện 2-3 lần mỗi ngày.
Bài tập này cải thiện tuần hoàn máu và giúp thư giãn tại khu vực vai và cổ.
Bài tập căng giãn vai giúp giải phóng căng cơ ở vùng vai.
2.4. Bài tập kéo giãn cánh tay
Bài tập kéo giãn cánh tay giúp tăng cường sự lưu thông máu tại vùng cánh tay, vai và cổ.
Cách thực hiện:
Ngồi hoặc đứng thẳng. Đưa một tay qua đầu, dùng tay còn lại nắm lấy cổ tay và kéo nhẹ nhàng sang bên đối diện. Giữ tư thế trong 10 giây, sau đó đổi bên. Lặp lại động tác này 3-5 lần cho mỗi bên.
Việc kéo giãn cánh tay giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm căng cơ vùng cổ, vai, cánh tay.
2.5. Bài tập thăng bằng
Các bài tập thăng bằng giúp cải thiện khả năng giữ thăng bằng, giúp giảm nguy cơ té ngã của người bệnh.
Cách thực hiện:
Đứng thẳng, hai tay dang rộng để giúp giữ thăng bằng. Nhấc một chân lên khỏi mặt đất sao cho đùi song song với mặt sàn, giữ nguyên tư thế trong 5-10 giây. Đổi chân và lặp lại. Thực hiện 5 lần mỗi bên.
Đây là bài tập giúp cải thiện khả năng cân bằng của cơ thể, đặc biệt cần thiết cho những người có nguy cơ té ngã cao.
Tất cả các bài tập trên đều được thiết kế để giúp người bệnh dị dạng mạch não duy trì sự linh hoạt và hỗ trợ tuần hoàn. Tuy nhiên, trước khi bắt đầu bất kỳ chế độ tập luyện nào, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả nhất.
3.Lưu ý khi tập luyện
Việc tập luyện đối với người bị dị dạng mạch não (AVM) cần được thực hiện cẩn trọng, tránh gây áp lực lên hệ tuần hoàn và mạch máu. Dưới đây là các lưu ý quan trọng khi thực hiện các bài tập.
3.1. Thời điểm tập tốt trong ngày
Chọn thời điểm tập luyện đúng có thể giúp bệnh nhân tận dụng tối đa lợi ích của việc tập mà không gây ra áp lực quá mức cho hệ thần kinh và tuần hoàn.
Buổi sáng sớm: Đây là thời gian tốt nhất để tập các bài tập nhẹ nhàng, đặc biệt là các bài tập hít thở sâu, căng giãn cơ giúp tăng cường sự lưu thông máu.
Vào buổi sáng, cơ thể thường có mức năng lượng cao và áp lực mạch máu ở mức thấp, điều này giúp việc tập luyện diễn ra an toàn hơn. Ngoài ra, tập vào buổi sáng còn giúp cơ thể chuẩn bị cho các hoạt động trong ngày một cách tốt nhất.
Buổi chiều muộn hoặc tối: Nếu không thể tập vào buổi sáng, buổi chiều muộn hoặc tối cũng là lựa chọn hợp lý. Tập luyện vào thời gian này giúp giảm căng thẳng sau một ngày làm việc dài, tuy nhiên cần tránh các bài tập cường độ cao trước khi đi ngủ để không ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Tránh tập luyện vào giữa trưa: Nhiệt độ cao và căng thẳng trong thời gian giữa ngày có thể làm tăng áp lực lên hệ thống tuần hoàn, không phù hợp với người có vấn đề về mạch máu. Bệnh nhân AVM cần tránh tập luyện dưới nhiệt độ cao để không làm tăng nguy cơ đột quỵ hoặc tổn thương não.
3.2. Đang ốm có nên tập không?
Khi đang bị ốm, cơ thể cần thêm năng lượng để hồi phục, do đó việc tập luyện cần được cân nhắc kỹ lưỡng.
Mệt mỏi nhẹ: Nếu bệnh nhân chỉ cảm thấy mệt mỏi hoặc có các triệu chứng nhẹ như cảm lạnh, các bài tập hít thở nhẹ nhàng hoặc căng giãn cơ vẫn có thể thực hiện. Tuy nhiên, cần tránh các bài tập cường độ cao hoặc đòi hỏi nhiều sức lực.
Ốm nặng hoặc có triệu chứng nghiêm trọng: Khi bệnh nhân có triệu chứng sốt cao, đau đầu dữ dội hoặc các dấu hiệu viêm nhiễm nghiêm trọng, việc tập luyện nên dừng lại. Cơ thể cần được nghỉ ngơi và không nên chịu thêm áp lực từ việc tập luyện. Trong trường hợp này, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định thời điểm phù hợp để bắt đầu lại việc tập luyện.
3.3. Cách tập không gây hại
Đối với người bị dị dạng mạch não, việc thực hiện các bài tập phải đảm bảo an toàn, tránh gây căng thẳng quá mức cho hệ thần kinh và tuần hoàn.
Bắt đầu từ bài tập nhẹ nhàng: Người bệnh nên tập trung vào các bài tập nhẹ như hít thở sâu, căng giãn cơ hoặc các bài tập thăng bằng. Bắt đầu từ các động tác đơn giản, với thời gian ngắn, sau đó dần dần tăng độ khó và thời gian tập khi cơ thể đã quen.
Lắng nghe cơ thể: Nếu trong quá trình tập luyện bệnh nhân cảm thấy chóng mặt, nhức đầu, buồn nôn hoặc bất kỳ triệu chứng bất thường nào khác, cần ngừng ngay lập tức và nghỉ ngơi. Những dấu hiệu này có thể là dấu hiệu cơ thể đang chịu áp lực quá lớn.
Tránh các bài tập căng thẳng cao: Người bệnh nên tránh các bài tập đòi hỏi sự tập trung quá mức hoặc sử dụng sức lực nhiều như chạy bộ cường độ cao, nâng tạ nặng hay các bài tập đòi hỏi thay đổi tư thế nhanh chóng. Những bài tập này có thể làm tăng áp lực lên mạch máu và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.
Uống đủ nước và nghỉ ngơi: Đảm bảo cơ thể đủ nước trong quá trình tập luyện, đồng thời luôn nghỉ ngơi đầy đủ giữa các đợt tập để cơ thể không bị quá tải.
Những lưu ý này giúp bệnh nhân bị dị dạng mạch não tập luyện một cách an toàn, tránh các rủi ro gây biến chứng.
Tập luyện hợp lý giúp tăng cường sức khỏe qua việc hỗ trợ tuần hoàn máu và giữ cho cơ thể linh hoạt. Tuy nhiên, luôn cần sự giám sát của bác sĩ có chuyên môn trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập luyện nào.
Tóm lại, tập luyện có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và cải thiện sức khỏe cho người bệnh dị dạng mạch não. Mặc dù việc tập luyện không thể thay thế hoàn toàn các phương pháp điều trị y tế, nhưng nó góp phần đáng kể vào việc nâng cao chất lượng cuộc sống, giúp cải thiện lưu thông máu, duy trì sự linh hoạt của cơ thể và giảm thiểu các biến chứng cho người bệnh.

BSNT. Nguyễn Thanh Hằng
Trường Đại học Y Hà Nội