NHÂN SÂM VÀ BÀI THUỐC ỨNG DỤNG

Thứ năm - 02/05/2024 10:02

Trị chứng lên đậu mụn không hồng hoạt rất là thần hiệu : Nhân sâm, Mạch môn, Hoàng kỳ, Bạch thược, Tạo giác, Nhục quế, Xuyên sơn giáp ( DTCN, Q3, tr 497)
Độc sâm thang: Nhân sâm 12-40gr. Sắc đặc uống. TD: Ích khí cố thoát, trị chứng suy yếu do huyết ra nhiều, thổ huyết , tâm lực suy kiệt và các bệnh nặng, tay chân lạnh, vong dương, mạch nhỏ muốn tuyệt ( Trương cảnh nhạc, TĐPT, tr 401)
Nhân sâm cao: Nhân sâm 640gr, thái mỏng cho vào nồi đất mà sắc , lửa nhỏ rui riu, cô đặc được 1 bát uống. TD: Trị cơ thể suy yếu, dương khí thoát ( Y phương hải hội, TĐPT, tr 820)
Hư thoát nguy chứng , kiêm thấy mồ hôi lạnh , chi quyết , dương hư . Sâm phụ thang = Nhân sâm 0,8 ~ 1,5 đ/c ,Phụ tử 3 ~ 5 đ/c. Sắc nước uống .
Phế hư ho hắng , tiếng thấp thở dồn :Nhân sâm hồ đào thang = Nhân sâm 1 đ/c , Hồ đào nhục 3 đ/c. Sắc nước uống .
Phế , thận đều hư suyễn lâu không dứt : Sâm cáp tán = Tắc kè 1 đôi , Nhân sâm 1, 5 đ/c. Nghiền nhỏ mỗi lần uống 5 phân , ngày uống 2 ~ 3 lần . Uống bằng nước sôi hoặc nước cháo loãng , nước gạo rang .
Khi muốn chữa người thận khí suy yếu đến nỗi dương nuy, phải dùng Sâm tốt làm đầu cùng với Lộc nhung .

Khi muốn chữa đàn bà có thai lại cứ ra huyết , buồn bực không yên phải dùng Nhân sâm cùng Lộc giác giao
Rượu Nhân sâm bổ trung ích khí, chữa được mọi bệnh hư lao

Sâm cao ly 9gr, Tây dương sâm 6gr, Táo 5gr. Tất cả cho vào nồi đất đun nhỏ lửa trong 3 tiếng. Uống nóng. Dùng liên tục 5 thang. Trị chứng phù thũng do suy tim do tích huyết dẫn tới . Dùng 5 thang , chứng thũng sẽ khỏi. Kết quả mỹ mãn ( PTBT, tr 228)
Sâm hoa kỳ, thịt lợn 1 lượng .Thái Sâm hoa kỳ , nấu với thịt lợn , ăn hết. Chủ trị khí hư, luôn bị đau lưng. Đã thí nghiệm nhiều lần. Người bị đau lưng lâu, uống đều có kết quả ( PTBT, bài 1, tr 676)
Nhân sâm 100gr. Đào , hái vào mùa hạ, thu, rửa sạch thái miếng. Chữa ung thư. Thông thường , sắc nước uống ngày 3 lần. Nhân sâm có tác dụng làm cho thân thể cường tráng, dân gian dùng để trị chứng viêm cốt tủy, viêm gan mật. Hiệu quả điều trị nổi bật . Trước mắt , trong lâm sàng thường dùng để chữa u xương và ung thư gan. Chữa ung thư tử cung thời kỳ đầu tốt. Sau khi uống , trừ hiện tượng có phản ứng nôn nao đường tiêu hóa và nôn mửa nhẹ, không có phản ứng phụ gì. ( bài 1, PTBT, tr 1695)
Tuổi cao, thể lực yếu, tinh thần mệt mỏi rã rời, tinh lục không dồi dào, đi đứng chậm chạp, cho uống bài “ Tinh thần dược tửu phương” để bổ thận ích tinh , giúp cho phần dương và yên Tâm, điều hòa khí huyết : Nhân sâm 15, Can Địa hoàng 15, Kỷ tử 15, Dâm dương 9, Sa uyển tử 9, Đinh hương 9, Trầm hương 9, Viễn chí 3, Lệ chi hạch 7 trái . Các vị ngâm với 1500ml rượu 60 độ trong 40 ngày. Mỗi sáng uống 6gr, trưa 9gr, tối 15gr hoặc sáng tối đều 15gr ( 800DYTQ, tr 74)
Trẻ em tiết tả lâu ngày kiêm chứng mắt trũng , thóp mụ lõm, thể trạng mỏi mệt, ngũ lộ con ngươi là do khí âm hao thương, phải dùng ngay “ Đại bổ nuyên khí chỉ tả bảo dịch pháp” Cao ly sâm ( hoặc cát sâm) 6gr . Cắt vụn bỏ vào 1 chén có nắp, đổ 40ml nước sạch vào, sắc ngay và cho uống trước 1 phần, lại đun thêm , bỏ bã , tiếp tục đổ cho uống ít một ( 800DYTQ, tr 1500)
Nhân sâm 100gr. Sắc uống ngày 3 lần. Nhân sâm có tác dụng làm cho thân thể cường tráng, dân gian dùng để trị chứng viêm cốt tủy, viêm gan mật. hiệu quả điều trị nổi bật. trước mắt , trong lâm sàng thường dùng để trị u xương và ung thư gan. Chữa ung thư tử cung thời kỳ đầu tốt. Sau khi uống , trừ hiện tượng có phản ứng nôn nao đường tiêu hóa và nôn mửa nhẹ không có phản ứng phụ gì ( PTBT, bài 1, tr 1659)
Trong ngực có khối u , ép nghịch vào tim: Nhân sâm, Bạch truật, Gừng khô, Cam thảo , mỗi loại 9 gr, Các vị thuốc trên cho vào 3 lít nước sắc còn 1 lít. Mỗi ngày uống 1 lít, ngày uống 3 lần ( Thần nông bản thảo kinh, tr 44)
Huyết áp thấp , yếu sức , thần suy , ăn uống không tiêu : Bột Nhân sâm 3gr ( hoặc bột Đảng sâm 15gr) , gạo tẻ 100gr, đường phèn vừa đủ. Gạo nấu cháo trước, cháo chín cho đường và bột sâm vào quậy tan đều là được. Chia 2 bữa ăn vào lúc sáng tối .( Bài thuốc dân gian , tr 62)
Trị các chứng bệnh mạch vành : Nhân sâm, Tam thất mỗi thứ 30gr, tán bột, mỗi lần 1,5gr. Ngày 2 lần với nước ấm ( Bài thuốc dân gian , tr 63)
Trị chứng táo nhiệt, ho đờm , thổ huyết , ho khan rất thần hiệu: Cam lộ thần cao= Cam lộ ( sương trời) chừng 1 chén, Nhân sâm 1-5 chỉ, sắc kỹ hợp lại canh đặc , sữa người 1 bát, mật ong 1 bát lớn . Hợp người tân dịch của ngũ tạng khô kiệt, tinh huyết không đủ, người như củi khô, da ráp như vẩy cá ( HT, QII, tr 163)
Trị chứng tinh huyết về hậu thiên suy kém phế kim khô, thận thủy kiệt hình sắc tiều tụy, ăn uống không tiến , sốt âm chưng chưng, xương cốt không kiện vận, tiểu tiện đi luôn; với chứng ngũ lao thất thương ( 5 chứng khó nhọc, 7 chứng thương tổn) rất là kỳ diệu: Thục địa 3 cân, Nhân sâm 1 cân sao rượu, Câu kỷ 1 cân, cao Ban long 1 cân, Nhục quế 2 lạng bỏ vỏ tán mạt …( Tuấn bổ tinh huyết cao, HT QIII, tr 187)
Chữa chứng thương hàn thở gấp ( suyễn cấp) : Phòng kỷ, Nhân sâm, 2 vị bằng nhau tán bột, sắc nước Tang bạch bì mà uống mỗi lần 2 chỉ (HT, Q4, tr 185)
Chữa chứng thương hàn nôn và ọe không yên : Đinh hương và Thị đế ( bồi khô) 1 lạng tán bột, sắc nước Nhân sâm mà uống ( HT, Q4, tr 186)
Chữa chứng trúng nắng , sờ áo sờ giường như người phát phiền : Nhân sâm 3 lạng, Hoàng liên 3 chỉ, sắc cho uống , hỏa tản đi mà khí ngồi yên ( HT, Q4, tr 192)
Chữa chứng hoắc loạn phiền buồn mà khát : Nhân sâm 5 chỉ, Quế tâm nửa chỉ sắc uống ( HT, Q4, tr 251)
Chữa chứng ăn vào ngăn cách mà nôn: Nhân sâm 1 lạng , Bán hạ chế 1,5 lạng , Gừng 10 phiến , thêm 3 thìa Mật ong đun lên mà uống ( HT, Q4, tr 268)
Chữa chứng Dạ dày yếu lợm giọng mà nôn ọe: Nhân sâm 1 lạng, sắc lấy nước rồi chế 1 chén nước Trúc lịch , 3 chén nước Gừng mà uống nóng cho đến khi khỏi , người già nên dùng bài này ( HT, Q4, tr 269)
Chữa chứng Dạ dày đầy lạnh không làm nhừ được thức ăn mà nôn ọe : Nhân sâm , Đinh hương, Hoắc hương, 3 vị đều 2,5 chỉ, 3 lát gừng sắc uống khi còn ấm( HT, Q4, tr 269)
Chữa chứng quan cách , thổ và đi cầu không được , mạch trầm mà chân tay hơi lạnh : Nhân sâm, Phụ tử đều 1 chỉ, Xạ hương 1 chút, tán bột hòa với cơm , lấy sợi bấc sắc nước mà uống mỗi lần 7 viên ( HT, Q4, tr 272)
Chữa chứng tỳ yếu không tưởng ăn uống : Nhân sâm 4 lạng , Gừng sống nửa cân , sắc lấy nước hòa vào 10 lạng Mật ong đun bằng nồi đồng cho thành cao, mỗi lần uống 1 thìa với nước gạo sắc lên ( HT, Q4, tr 274)
Chữa chứng suyễn ho nhổ ra máu và chứng thở gấp thổ ra huyết , mà mạch vô lực : Nhân sâm 1 lạng , tán bột hòa với lòng trắng trứng gà, đầu trống canh 5 uống 5 chỉ rồi nằm ngửa mà ngủ, chỉ 1 lần uống là đỡ, nếu đã lâu phải uống 2 lần, người khái huyết chỉ uống 1 lạng là khỏi ( HT, Q4, tr 278)
Chữa chứng vì hư lao thổ ra huyết , bệnh nhân mỏi mệt phải bổ dưỡng để sinh âm: Nhân sâm 1 lạng , và Táo 5 quả sắc uống , nếu ngủ say là bệnh đỡ, rồi tùy nghi mà chữa (HT, Q4, tr 279)
Chữa chứng di tinh rất công hiệu: Nhân sâm và liên nhục đều 5 chỉ, Thạch xương bồ , bá tử nhân đều 5 phân, viễn chí và Phục thần đều 7 phân , Long cốt 5 chỉ rưỡi, Liên tu 5 chỉ. Sắc thuốc uống lúc đói ( HT, Q4, tr 294)
Chữa chứng trẻ em ra mồ hôi trộm mà người nóng: Nhân sâm, Phục linh, Táo nhân, 3 vị bang nhau tán bột , mỗi lần uống 1 chỉ với nước gạo sắc lên , ngày 3 lần ( HT, Q4, tr 297)
Chữa chứng tiêu khát mỗi lần uống thật nhiều nước: Nhân sâm tán bột hòa với lòng trắng trứng gà mà ăn, ngày 3-4 lần (HT, Q4, tr 301)
Chữa chứng mật yếu không ngủ được mà bụng hay kinh sợ: Táo nhân sao 1 lạng, Nhân sâm 1 lạng, Thần sa nửa lạng, Nhũ hương 2 chỉ, cùng tán bột uongs với nước sắc lá tre ( HT, Q4, tr 303)
Chữa chứng hàn lỵ tay chân giá lạnh , 6 bộ mạch trầm và tế: Nhân sâm và Phụ tử đều nửa lạng, 10 phiến gừng sống , 10 cái Đinh hương, 1 chén gạo tẻ sao, sắc hay làm thuốc hoàn mà uống vào lúc đói, nếu sắc thì uống lúc thuốc còn ấm ( HT, Q4, tr 326)
Chữa chứng sản hậu huyết vận : Nhân sâm 1 lạng , Tử tô nửa lạng , lấy rượu và nước đồng tiện sắc uống ( HT, Q4, tr 358)
Chữa chứng suyễn ho, phát sốt tự ra mồ hôi, nhổ ra máu đỏ, mạch yếu không có lực : Nhân sâm, Thiên hoa phấn , 2 vị bằng nhau tán bột hoàn với mật mà uống với nước đun sôi để nguội ( HT, Q4, tr 369)
Chữa chứng uống rượu sinh ung thư ( mụn nhọt) : Nhân sâm và Đại hoàng ( sao với rượu) 2 vị bằng nhau, tán bột uống với nước gừng mỗi lần 1 chỉ, nếu ngủ mà ra mồ hôi là khỏi ( HT, Q4, tr 386)
Chữa chứng mụn nhọt rắn chắc lại , không đỏ, không to: Nhân sâm , Hoàng kỳ và một chút Lonh não, lấy nước ngó sẽ mà làm thuốc hoàn, uống với nước nóng( chứng trên là bởi chân khí kém) (HT, Q4, tr 392)
Chữa chứng ngọng vì tạng Phế nóng: Nhân sâm 1 lạng, quả Kha tử nướng chín lấy nhân 1 lạng , tán bột ngậm dần mà nuốt đi ( HT, Q4, tr 417)
Chữa chứng đàn bà bệnh ma tà hay là chiêm bao giao hợp với ma rồi nói một mình , cười một mình, thương nhớ hốt hoảng: Lấy Nhân sâm, Hùng hoàng, Ngũ vị, Phòng phong, tán bột , mỗi buổi sáng uống 1 thìa với nước lạnh .Phép trừ tà : Lấy mảnh Hùng hoàng gói vào vải mà đeo trong người . Nếu trong nhà có tà khí thì lấy 2 chỉ Hùng hoàng mài với 1 chén nước , lấy cành đào về phái đông nam để đọc chú trên chén nước rồi vẩy nước ấy ở quanh nhà, đừng để đàn bà con gái biết . Phép này rất nghiệm ( HT, Q4, tr 419)
Chữa chứng như thể có ma tà, tưởng tượng như thân mình thành 2 người cùng đi, cùng ngồi, cùng nằm, không phân biệt mình là thật hay người kia là thật: Nhân sâm, Phục thần, Thần sa ít hơn sắc nước uống hằng ngày ( HT, Q4, tr 420)
Chữa chứng nghe tiếng sấm là mụ đi, không biết gì ( đó là chứng khí khiếp sợ) : Vị Nhân sâm, Đương quy, Mạch môn đều 2 lạng , Ngũ vị 5 chỉ nấu thành cao mỗi lần uống vài thìa với nước sôi ( HT, Q4, tr 422)
Chữa người ra huyết nhiều : sắc Nhân sâm cho uống nhiều để cứu vãn ( HT, Q5, tr 25)
Trẻ em thốt nhiên kinh sợ ( do Tỳ vị yếu ảnh hưởng gan mật) ; Trẻ em đêm ngủ hay giật mình ( do gan mật yếu) , hễ mát thấy tai nghe người khác là sợ mà đến kinh khóc : uống Độc Sâm thang ( HT, Q5, tr 179)
Cơ thể quá suy nhược sau khi mất máu nhiều , thần kinh suy nhược : Độc sâm thang = Nhân sâm 4gr, Nước 400ml. Cho vào 400ml nước , sắc lấy 200ml nước thuốc cho uống ít một không kể thời gian , uống xong cần nằm yên . Ngày 1 thang (NYNP, tr 320)
Giảm tiểu cầu: Sơn thù 30gr, Nhân sâm 6gr. Sắc 600 lấy 200ml nước thuốc uống trong ngày , Ngày 1 thang ( NYNP, tr 237)
Trị Tăng HA, tăng mỡ máu , viêm động mạch vành, nhiễm mỡ xơ mạch, tim đau thắt : Nhân sâm 12gr, Tam thất 12, Linh chi 10 . Các vị tán bột mịn, ngày uống 3 lần , mỗi lần 2gr. Hãm với nước sôi có thêm vài lát gừng tươi ( NYNP, tr 237)
Trị lên cơn hen tức ngực, không nằm ngủ được : Nhân sâm 6gr, Hồ đào nhục 10gr .Cho vào 200ml nước , đun sôi kỹ uống ngày 1 thang (NYNP, tr 269)
Trị tân dịch không đủ, miệng khô, khát nước ( do năng nóng ra nhiều mồ hôi) người mệt, khí đoản, tim đập hồi hộp, tức ngực, ngủ kém, lưỡi nhợt ít dịch, ho lâu ngày , phế hư : Nhân sâm 10, Mạch môn 15, Ngũ vị tử 6 . Cho vào 600ml nước , sắc lấy 300ml nước thuốc chia uống trong ngày ( NYNP, tr 320)
Trị vị khí hư người mệt mỏi ,ăn kém, tiếng nói nhỏ yếu, đại tiện phân nhão, lưỡi nhợt, da mặt trắng bệch : Nhân sâm 10, Bạch truật 9, Bạch linh 9, Chích Cam thảo 6. Cho vào 600 ml nước, sắc lấy 200ml nước thuốc , chia 2 lần uống trong ngày .(NYNP, tr 3420)
Bổ toàn thân, bổ tinh khí chữa suy nhược cơ thể , suy nhược thần kinh: Tam tài thang = Nhân sâm 4, Thiên môn 10, Thục địa 10. Các vị cho vào 600ml nước, sắc lấy 200ml nước thuốc , chia 3 lần uống trong ngày . Ngày 1 thang( NYNP, tr 320)
Sản phụ sau khi sinh không nói được: Nhân sâm 8gr, Liên nhục 8gr. Cho vào 300ml nước, sắc lấy 150ml nước thuốc chia 2 lần uống trong ngày . Ngày 1 thang (NYNP, tr 437)
Choáng do vết thương quá đau, mất máu nhiều : Bột sâm tô liên thảo= Nhân sâm ( tẩm gừng sao) 100gr, Tô mộc 100gr, Hạn niên thảo ( cỏ mực) khô 50gr . Các vị sao, sấy khô, tán bột mịn , người lớn ngày 3 lần x15-20gr , hòa thuốc với nước sôi , cách 3-4h uống 1 lần ( NYNP, tr 575)
Chứng khô miệng, khát nước về đêm: Trước khi ngủ, ngậm vài ba lát Nguyên sâm, tự nhiên miệng hết khô, hết khát (Hoa đà, tr 300)
Bệnh thời khí : Không phân âm dương, nam phụ lão ấu , hoặc vì cho uống thuốc nhầm làm cho bệnh nặng gần chết , mạch trầm phục , dù đã qua 7 ngày đều có thể chữa được , 100 người không sai một: Nhân sâm 1 lạng (40gr) , sắc xong ngâm vào nước giếng cho nguội, uống ,giây lát thấy sống mũi có mồ hôi là mạch hồi phục ( Hải thượng , tr 24)
Trúng thử, thở mạnh , mồ hôi ra như mưa : Sinh thạch cao, Nhân sâm mỗi thứ 4 lạng, Hoàng liên 3 chỉ . Sắc cho uống 1thang là yên ngay (Hải Thượng, tr 36)
Trúng thử, mằn áo sờ giường như người phát phiền : Nhân sâm 3 lạng, Hoàng liên 2 chỉ . Sắc uống . Hòa tan hết, khí phục hồi, thời yên (Hải Thượng , tr 37)
Vì thất tình xúc động nổi cơn xuyễn , hơi đưa lên, thở gấp , buồn phiền không ăn được : Nhân sâm, Binh lang, Trầm hương, Ô dược đều bằng nhau tán bột làm hoàn .Khi dùng mài với nước nóng ( gọi là Tứ ma hoàn) cho uống (HT, tr 173)
Suyễn, đổ mồ hôi , mồ hôi trộm, hơi thở ngắn , chóng mặt do dương khí hư : Nhân sâm 5 chỉ, Thục Phụ tử 1 lạng , chia làm 4 phần . Mỗi phần cho 10 lát gừng sắc uống ấm (HT, tr 173)
Suyễn thở sắp đứt hơi, hơi đưa lên khó thở : Nhân sâm tán bột, hòa với nước sắc lá Hẹ cho uống. Uống vài lần thì khỏi (HT, tr 174)
Nghẹn ăn vào mửa ra hết : Nhân sâm 1 lạng, Bán hạ 1,5 lạng, Gừng sống 10 lát , nước 1 đấu, trộn đều, chế vào 3 chén mật ong, nấu uống ( HT, tr 178)
Ăn vào liền nôn mửa ngay do dạ dày lạnh : Nhân sâm, Đinh hương, Hoắc hương mỗi vị 2,5 chỉ, Gừng 3 lát sắc cho uống ấm( HT, tr 180)
Phiên vị, thức ăn bị nghẹn ở ngực : Bán hạ 3 lạng, Nhân sâm 1 lạng , Mật ong 4 lạng , sắc xong chia uống trong 4 ngày (HT, tr 183)
Buồn ngủ sau khi ăn: Nhân sâm 1 lạng, Lộc nhung 3 chỉ tán nhỏ. Mỗi lần 1 muỗng nhỏ với nước gừng , ngày 3 lần ( HT, tr 190)
Ho suyễn thổ ra máu , mạch vô lực : Nhân sâm 1 lạng tán nhỏ , trộn với lòng trắng trứng gà , đầu canh 5 cho uống 3 chỉ, rồi nằm ngửa mà ngủ ( không gối) , chỉ uống 1 lần là khỏi . Bệnh lâu năm thì uống lần thứ 2. Nếu có chứng khạc ra máu thì chỉ uống 1 lần là khỏi ( HT, tr 196)
Hư lao thổ huyết quá nặng , người mệt mỏi: Nhân sâm 1 lạng, Táo 5 quả sắc uống , hễ ngủ say là khỏi , sau nên tùy nghi mà điều trị ( HT, tr 199)
Tiêu khát, uống nước không biết chán : Nhân sâm tán nhỏ , hòa với lòng trắng trứng gà mà uống , ngày 3-4 lần (HT, tr 235) Hoặc : Nhân sâm 2 lạng tán nhỏ, Bột sắn 2 lạng . Dùng mỡ heo với Mật ong trộn chung thuốc nấu thành cao , ngậm nuốt .